گناه کبیره و صغیره چیست؟

در پاسخ توجه به چند نكته اساسي ضروري به نظر مي رسد:
1ـ گناه به معني خلاف است و در اسلام هر كاري كه بر خلاف فرمان خدا باشد، گناه است، مخالفت امر خدا، هر اندازه كوچك باشد، چون در پيشگاه عظمت الهي واقع مي شود، بزرگ است. صغير شمردن شدن آن ها نسبت به گناهان ديگري است كه كبيره دانسته شده اند.
از اين منظر كه گناه نافرماني حق تعالي است، نمي توان هيچ گناهي را كوچك شمرد، چه اين كه كه كوچك شمردن گناه، از گناهان كبيره است (كه در صورت عدم توبه) بخشيده نمي شود.
از پيامبر اكرم(ص) روايت شده كه به كوچكي گناه منگريد، بلكه به بزرگي كسي بنگريد كه نسبت به او گستاخي كرده ايد.
2ـ علماي اسلام با استفاده از آيات و روايات، گناهان را در مقايسة با خود آن ها و آثار و نتايج آن، به دو دستع صغيره و كبيره تقسيم كرده اند.
اين كه ملاك و معيار در شناخت گناه صغيره از كبيره چيست، ميان علما اختلاف نظر وجود دارد. امور زير را به عنوان ملاك گناه كبيره ذكر كرده اند:
الف) هر گناهي كه در قرآن بر آن وعدة عذاب داده شده است.
ب) هر گناهي كه در اسلام براي آن حدّ تعيين شده است، مثل شرابخواري، زنا و....
پ) هر گناهي كه بيانگر بي اعتنايي و بي حرمتي به دين و مقدّسات ديني است.
ت) هر گناهي كه از طرف شرع مقدّس، با شدت و تهديد از آن نهي شده باشد.
ث) هر گناهي كه در قرآن يا سنّت پيامبر اكرم و ائمه اطهار(ع) به كبيره بودن آن تصريح شده است.
3ـ در روايات، شمار گناهان كبيره متفاوت ذكر شده است. در بعضي روايات هفت گناه و در برخي نوزده گناه. همين طور علماي اسلام آن را هفت و برخي ده و برخي بيست و بعضي سي و چهار و بعضي چهل و برخي بيشتر ذكر كرده اند. از مجموعة روايات و كلمات بزرگان دين مي توان فهميد آن چه ذكر شده، به عنوان نمونه ها و مصاديقي از گناهان كبيره است.
جهت آگاهي بيشتر به كتاب گناه شناسي اثر استاد محسن قرائتي كه توسط آقاي محمد محمدي اشتهاردي تنظيم و نگارش يافته، يا كتاب كيفر گناه و آثار و عواقب خطرناك آن تأليف سيد هاشم رسول محلاتي و كتاب گناهان كبيره آيت الله دستغيب مراجعه شود.
امام خميني گناهان زير را به عنوان گناهان كبيره مطرح كرده است:
1ـ نوميدي از رحمت خدا 2ـ ايمني از مكر الهي 3ـ دروغ بستن به خدا و پيامبر 4ـ قتل 5ـ عاق پدر و مادر 6ـ خوردن مال يتيم7ـ نسبت زنا دادن 8ـ فرار از جنگ و جهاد 9ـ قطع رحم 10ـ سحر و جادو 11ـ زنا 12ـ لواط 3ـ سرقت 14ـ قسم دروغ 15ـ كتمان شهادت 16ـ شهادت به ناحق دادن 17ـ عهد شكستن 18ـ بيش از ثلث وصيت كردن 19ـ شراب نوشيدن 20ـ ربا خوردن 21ـ براي كار حرام مزد گرفتن 21ـ قمار بازي 22ـ خوردن گوشت مردار و خوك و خون و ميته 24ـ در وزن خيانت كردن 25ـ هجرت به جايي كه انجام وظيفه ديني ممكن نيست 26ـ كمك به ظالم 27ـ اعتماد به ظالم 28ـ حبس حقوق مردم 29ـ دروغ 30ـ تكبّر 31ـ اسراف 32ـ خيانت به امانت 33ـ غيبت 34ـ سخن چيني 35ـ سرگرمي به لهو و لعب 36ـ سبك شمردن حج 37ـ ترك نماز 38ـ ندادن زكات 39ـ اصرار بر گناهان بزرگ.